Buttes-Chaumont, 19e arrondissement Parijs

Het Canal Saint-Martin is een kanaal in het noordoosten van Parijs en stroomt door vier verschillende arrondissementen. Samen met het Canal Saint-Denis vormt het een verbinding tussen twee delen van de Seine. Zo kan twaalf kilometer van de route over de Seine worden afgestoken. Tegenwoordig wordt het echter vrijwel niet meer gebruikt, behalve voor rondvaarten. Een deel van het kanaal loopt door een tunnel onder de Boulevard Richard Lenoir.

Het kanaal is circa 4550 meter lang en loopt van Bassin de la Vilette naar de jachthaven bij Place de la Bastille. Via negen sluizen - waaronder vier dubbelsluizen - wordt een niveauverschil van circa 27 meter overwonnen. Dit is een groot aantal meters aangezien vanaf Parijs tot aan het Kanaal bij Le Havre, waar de Seine uitkomt in de zee, ongeveer hetzelfde aantal meters is. Canal Saint-Martin werd in 1825 geopend, nadat in 1802, tijdens de regering van Napoleon Bonaparte, tot de bouw was besloten. De eerste plannen dateren echter al uit de tijd van Lodewijk XIV. In 1862 werd 2200 meter van het kanaal overdekt door Baron Haussmann, de architect van Napoleon III. Dit om het assenstelsel van de grote boulevards niet te onderbreken. In 1963 werd besloten het kanaal te dempen om er een autoweg aan te leggen die de verbinding moest vormen tussen de luchthavens Le Bourget en Orly. De verwachtte verkeersdrukte van 6000 auto’s per uur in beide richtingen leidde echter tot felle protesten van de omwonenden. Het project werd stilgelegd en op 15 december 1971 gestaakt.

De sluizen trekken na 200 jaar nog steeds veel belangstelling.

Het gebied rond het Canal Saint-Martin is pittoresk en geeft een indruk van de bedrijvigheid die er vroeger moet hebben geheerst. Langs het kanaal bevinden zich talrijke fabrieksgebouwen uit de 19^e eeuw, waaronder de oudste elektriciteitscentrale van Parijs en een oude papierfabriek, alsmede de Rotonde de la Villette (1786-1792), een classicistisch gebouw van Claude-Nicolas Ledoux.

Het kanaal is aangelegd door 4 arrondissementen, zo ook door het 19^e arrondissemenet. Ook was het kanaal als decor in bekende films te zien, waaronder de film Hotel du Nord (zie foto) uit 1938 en wat recenter Amélie uit 2001.

Met Canauxrama en Paris Canal kan je een boottocht (ca. 2½ uur) maken op het kanaal. De boottocht begint bij van Parc La Villette tot de jachthaven bij Place Bastille, sommigen tours gaan ook nog een stuk over de Seine tot bij Musée d'Orsay. Je kunt de tocht uiteraard ook andersom maken. Reserveren is verstandig en niet ingewikkeld.

Het Square Bolivar is vernoemd naar de Zuid-Amerikaanse generaal en staatsman Simon Bolivar.

La Rotonde ligt verscholen achter Place Stalingrad en is een prima plek om even uit te rusten en/of wat te drinken. Je hebt hier een prachtig uitzicht over het kanaal Ourcq en Bassin de la Villette, wat aan de andere kant van het plein overgaat in het Canal Saint-Martin. Aan het gebouw zit uiteraard een geschiedenis.
La Rontonde (vroegere naam was Barrière Saint-Martin) was een voormalig tolhuis en onderdeel van de Muur van de Belastingpachters, een stadsmuur rond Parijs die er niet was voor de verdeding maar om de gelden binnen te halen. De muur werd gebouwd net voor de revolutie, zo tussen 1785 en 1788 en één van de laatste grote werken van Lodewijk XVI. Het binnenhalen van de centen werd uitbesteed aan Fermiers Générale, een club van rijke bankiers en aandeelhouders, en er werd uiteraard een gedeelte afgedragen aan de koning. De iets meer dan 3 meter hoge en 24 km lange muur met zijn 55 doorgangen was onder de bevolking niet echt populair en de mensen gingen in 1789 zelfs de straat op om te demonstreren.

Na het uitbreken van de revolutie werd in 1791 een eind gemaakt aan deze manier van tolheffen, maar in 1798 weer snel aangesteld. Het geld was broodnodig en op deze manier (te) gemakkelijk binnen te halen. Napoleon schaafde de tolheffing wel bij, maar ook onder zijn bewind bleef het bestaan. Het was pas in 1860, toen de stadsvernieuwer Haussmann de grenzen van de stad verlegde en er een einde kwam aan de functie van de muur. De muur werd gesloopt en grotendeels omgetoverd in brede boulevards en avenues. Van de 55 doorgangen in de muur zijn er maar 4 overgebleven. Je vindt ze bij Place de la Nation, Place Denfert-Rochereau, in het parc Monceau en deze bij Place Stalingrad.

Dat La Rotonde hier nog steeds staat is wel uitzonderlijk. Tijdens de Commune in 1871 brandde het af, maar werd gerestaureerd, en in 1900 toen hier metrolijn 2 werd aangelegd gingen ze er met een boog omheen, iets wat niet gebruikelijk was. Het gebouw is nog een poosje kazerne geweest en heeft meer dan 55 jaar als zoutopslag gediend. Sinds 2009 is La Rotonde een gezellig café-restaurant met een geweldig terras van maar liefst 1400 m², waar je overigens prima kunt eten en drinken. Het smaakt misschien allemaal net wat lekkerder met deze informatie en dit uitzicht.

Chau-mont betekent kale-berg en in het 19e arrondissement van Parijs, waar we nu zijn, was vroeger een kale berg. Een kale berg met geschiedenis. De Romeinen hadden de hier al in het begin van onze jaartelling de gipsgroeves van de stad. In 885 vond hier de Slag van Montfaucon plaats, toen graaf Eudes vocht tegen de Noormannen. Vanaf de 13e eeuw stond hier de galg en één van de veroordeelden was de dichter François Villon. Hij schreef tijdens zijn gevangenschap een dichtbundel (Ballade des Pendus) die koning Lodewijk XI zo ontroerde dat hij Villon gratie verleende. In 1814 werd hier een felle strijd geleverd tegen de Pruisen. Ten tijde van de Revolutie werd van de toenmalige steengroeve een grote stortplaats gemaakt voor het afval uit de omliggende wijken. Daarnaast was het paardenkerkhof of eigenlijk paardendumpplaats, de kadavers werden niet gegraven, het bleef hier stinken tot 1862. Met andere woorden een ongezellige plek totdat Haussmann en Napoleon III hier tussen 1864 en 1867 het op twee na grootste park van Parijs lieten aanleggen. Napoleon III had enige tijd in Engeland gewoond en wilde hier een park in Engelse stijl. Architect Jean-Charles Alphand werd aan het werk gezet om het zowat 25 ha. grote park te ontwerpen.

Vanaf de hoger gelegen, via de trappen bereikbare, straatjes die rondom het park liggen, ontvouwt zich een fraai uitzicht in de richting van Montmartre

Uit het meer, dat gevoed wordt met water uit het Canal St.-Martin, verrijst een 50 meter hoog eiland van enorme massa’s steen en rotsblokken. Twee bruggen, één van baksteen bijgenaamd de zelfmoordbrug en een voetbrug, geven toegang tot het eiland. Vanaf het tempeltje, dat midden op het eilandje ligt, heb je een fraai uitzicht op Montmartre en de Sacré-Cœur. Van veel fantasie getuigen een 32 m hoge waterval en een grot met kunstmatige stalactieten. Het huidige Parc des Buttes-Chaumont werd officieel geopend voor het publiek tijdens de Wereldtentoonstelling van 1867. Een park voor de Parijzenaren zelf, waar met de zomerdag ook veel gebruik van wordt gemaakt.

Je moet er wel wat voor over hebben, op zondagmorgen vroeg opstaan, een zoektocht in het 19^e arrondissement, een lange dienst, maar uiteindelijk wordt je ruim beloond met een verborgen parel.

Nadat in 1917 in Rusland de revolutie uitbrak vluchtten zo’n 20.000 Russen naar Parijs, het meest van hun waren welgestelde volgelingen van de tsaar. Toen Stalin aan de macht kwam werd dit aantal binnen de kortse keren verviervoudigd en toen ook nog eens Hitler aan de macht kwam rond 1930, kwamen er nog meer naar Parijs. Niemand weet het zeker, maar tegenwoordig worden er aantallen van 200.000 genoemd, waarvan de meesten in en rond het 8^e arrondissement wonen. Je zult veel Russchische winkeltjes en cafés vinden in de buurt van de cathédrale Saint Alexandre-Nevski, een Russisch-orthodoxe kerk uit 1861, die trouwens ook zeker een bezoek waard is. De kerk ligt aan het eind van de rue Pierre le Grand, juist ja, vernoemd naar Peter de Grote.

Parijs was (en is) altijd een centrum van meerdere bevolkingsgroepen geweest. Dominee Friedrich von Bodelschwing bouwde in 1866 een Lutherse kerk voor de ca. 70.000 Duitsers die in Parijs als dagloners werkten. Maar na de 1^e Wereldoorlog werd er beslag gelegd op de kerk en werd het heiligdom op een veiling in 1925 verkocht aan de Russische gemeenschap voor de som van 321.000 Francs (nog geen € 50.000). De kerk heette vanaf nu Institut de théologie orthodoxe Saint-Serge. Dat klinkt als meer dan een kerk alleen en dat klopt. Hier vind je ook een theologische orthodoxe school, de enige in west-Europa. Sergiusza van Radonezj waar de kerk naar is vernoemd, was een kloostervader die leefde van 1313(?) tot 1392 en is één van meest vereerde heiligen van de Russisch-orthodoxe Kerk.

De beschilderingen van Dmitri Stelletski.

Je moet wel even zoeken, maar bij Rue de Crimée nr. 93 zie je tussen de huizen een ijzeren hek dat je toegang verschaft tot een klein en stil parkje wat uitkomt bij de houten voorkant van de kerk. De beschildering aan de buitenkant is van Dmitri Stelletski, een Russich kunstenaar die zelf ook enige tijd in Parijs heeft gewoond. Wanneer je de trappen oploopt en op de veranda staat waan je jezelf in een klein Russisch dorpje en zeker niet in Parijs. Maar als je binnenkomt door de beschilderde deuren slaat de verbazing helemaal toe. Hoe sober van buiten (op de beschilderingen na), hoe prachtig versierd van binnen met talloze iconen, mozaïeken en fresco’s, dit alles vermengd met de geur van kaarsen en wierook. De dienst duurde maar liefst twee uur, maar mede dankzij de prachtige gezangen vloog de tijd voorbij. Daarna veel vriendelijke knikjes, een paar foto’s nemen en vervolgens de indrukken verwerken zittend op een bankje in het nabij gelegen park Buttes-Chaumont. Weer terug uit Rusland in het dagelijkse leven van Parijs, ook mooi.

Binnen prachtig versierd met talloze iconen, mozaïeken en fresco’s.

La Géode

een metalen bal met een diameter van 36 meter en bestaat uit zowat 6.500 stukjes oogverblindend glimmend metaal. De bal herbergt een 1000 vierkante meter groot scherm, heeft 400 zitplaatsen en een geluidssysteem met in totaal 21.000 watt. Omnimax films die worden vertoond in dit unieke theater zijn 9 keer de standaard 35 milimeter, wat resulteert in een beeld dat het menselijk oog te boven gaat. De film, het geluid en de bewegingen zorgen er samen voor dat het publiek als het ware meespeelt in de film. En uit eigen ervaring kan ik dit bevestigen, spectaculair! Kinderen onder de 3 jaar en vrouwen die langer dan 6 maanden in verwachting zijn worden de toegang geweigerd.

Het prachtige stadhuis van het 19^e arrondissement is ontworpen door architect Gabriel Davioud en gebouwd in 1876